Bir Grafikte Anlayın: Patlama, Kapanış ve Delik Açma Arasındaki Farklar!

Bir kardeşimiz sordu: Sözleşme patlamasıyla kaybedilen para kim tarafından kazanılır?
Basitçe açıklayalım:
🔺 Sürekli sözleşmelerde (永续合约) fonlama oranı tamamen karşı tarafın kazancıdır.
🔺 Temel teminat (ana para) kısmının patlama öncesi kaybı, karşı taraf tarafından kazanılır.
🔺 Delik açma sırasında oluşan ek zararlar platforma aittir. Fiyat sıçraması durumunda, platform bu kısmı kazanır;
Tek yönlü piyasalarda ise, platform daha fazla zarar edebilir veya karşı tarafa para iade edebilir. Ancak, günümüzde platformların ADL (Automatic Deleveraging) mekanizması var; bu, büyük kayıpları önlemek için zorunlu olarak pozisyonları kapatır.

🔺 İşlem ücretleri tamamen platforma gider, platform bu gelirden bir kısmını piyasa yapıcılarına (market maker) dağıtır (indirimli biçimde).
🔺 Borsa, aktif olarak karşı taraf olmaktan kaçınır; büyük oyuncular (whale) her zaman piyasa yapıcıdır, platform rezervleri değil.

Ayrıca, ilgili temel bilgileri de açıklayalım:
1. Fonlama Oranı
Sürekli sözleşmelerin dayandığı temel varlık spot piyasadır. Sözleşme fiyatını spot fiyatla yakın tutmak amacıyla, borsa fonlama oranı kullanır. Fonlama oranı şu kurallara göre ödenir: Eğer oran pozitifse, uzun pozisyondaki kullanıcılar kısa pozisyondaki kullanıcılara öder; eğer negatifse, kısa pozisyondaki kullanıcılar uzun pozisyondakilere öder. Ödeme döngüsü genellikle her 8 saatte bir yapılır.
Ödeme tutarının hesaplama formülü:
Ödeme = İşlem hacmi (ana para × kaldıraç) × fonlama oranı

2. Kaldıraç
Birçok yeni kullanıcı sözleşme işlemlerinde patlamanın en büyük nedeni kaldıraçtır. Kaldıraç, kar ve zararı büyütür, bu da insanın açgözlülüğünü tetikler. Sözleşmelerde kaldıraç oranı 1 ile 125 arasında ayarlanabilir. Örneğin, 100 kat kaldıraç kullanılırsa, fiyat sadece 1 puan değişse bile kazanç ikiye katlanır. Bu nedenle, düşük kaldıraç kullanırken zarar eden birçok kullanıcı, daha yüksek kaldıraç denemeye devam eder ve sonunda patlar. Bu yüzden, kaldıraç oranını makul seviyede tutmak, patlamayı önlemenin anahtarıdır.

3. İşlem Ücretleri
Örneğin, belirli bir borsa için, promosyon olmayan durumda, sözleşme işlem ücretleri şu şekildedir:
- Emir (kuyrukta bekleyen veya hemen gerçekleşen) işlem ücreti: binde 5
- Piyasa emri (anında gerçekleşen) işlem ücreti: binde 2
İşlem ücretleri iki yönlüdür; alım veya satım fark etmeksizin ücret alınır.
Hesaplama formülü:
İşlem ücreti = İşlem hacmi (ana para × kaldıraç) × ücret oranı

4. Patlama (İşlem Sonlandırma)
Patlama, fiyat belirli bir seviyeye ulaştığında, platformun otomatik olarak pozisyonu kapattığı durumdur. Patlama sırasında yüksek işlem ücreti alınır, bu yüzden kullanıcıların kendilerinin bir zarar durdur (stop-loss) seviyesi belirlemesi önerilir (bu seviye, zorunlu kapanış seviyesinden biraz uzak olmalı), böylece ani fiyat sıçramaları nedeniyle zorunlu kapanıştan kaçınılabilir.