「Bir şeyin gerçekten doğru olduğunu kanıtlamak, herhangi bir detay söylemeden」— Sıfır Bilgi Kanıtı

▰ Sıfır Bilgi Kanıtı nedir gerçekten?
Yaklaşık 30 yıl önce, üç kriptografi uzmanı tarafından ortaya atıldığında, birçok kişinin bunun sahte ve inanılmaz olduğunu düşündüğünü tahmin ediyorum. Sonuçta, günlük hayatta başkalarını ikna ederken, gerçekleri ve kanıtları sunmak gerekir; sadece “Seni kandırmadım” demekle insanlar ikna olmazdı.

▰ Ama matematik bu kadar mucizevi
Bir örnek verelim, çok az bilinen bir filmin gizli sahnesini biliyorsun ve gerçekten izlediğini kanıtlamak istiyorsun, ama sahne içeriğini açıklamak istemiyorsun.

O zaman arkadaşına diyebilirsin ki “Filmin 45. dakikasında, bir karakterin elinde tuttuğu şeyde özel bir işaret var.”

Arkadaşın izlediğinde gerçekten öyle olduğunu fark ederse, gerçekten izlemiş olduğunu anlar, ama baştan sona kadar sahne içeriğini duymamış olur.

İşte bu, sıfır bilgi kanıtının temel mantığı: “Ağızla söylemek” yerine “detaylar üzerinden doğrulama yapmak”. Bu sayede “kanıtlamak ve gizli tutmak” zorunluluğu bir anda çözülür.

▰ Ama bu teknolojinin de büyük bir dezavantajı var: Kanıt üretimi çok fazla bilgisayar gücü gerektiriyor.

Eskiden bir matematik sorusu çözerken 10 dakika harcıyorsan, ve hatasız bir doğrulama raporu hazırlamak istiyorsan, her adımın çözüm yolunu en küçük birime ayırıp tek tek kontrol etmen gerekir; bu da çalışma yükünü onlarca kat artırır.

▰ Bu noktada @cysic_xyz projesine dikkat ettim ve onların yönünü çok doğru buldum.

Herkes GPU kullanarak sıfır bilgi kanıtı üretmeye çalışırken, GPU’nun aynı anda birçok tekrarlayan işlemi yapmaya çok uygun olduğunu biliyoruz.

Ama sorun şu ki, GPU aslında oyun grafikleri ve video işleme için tasarlanmış, bu işi yapmak için değil.

@cysic_xyz ise, sıfır bilgi kanıtı için özel çipler tasarlamayı hedefliyor; tüm tasarımlar “kanıt üretimini yüksek verimlilikle yapmak” üzerine kurulu.

Bence bu gerçekten ileri görüşlü bir adım. Eğer bunu başarabilirlerse, sıfır bilgi kanıtlarının maliyetleri büyük ölçüde düşer ve yaygınlaşması çok daha kolay olur.

Aslında, sıfır bilgi kanıtı bizim hayatımıza çok uzak değil. İnternetten elektrik ve su faturası öderken veri sızıntısından korkmak, önemli belgeleri imzalarken değiştirilme endişesi taşımak, hatta oyun hesaplarının hile yapmadığını doğrulamak gibi durumlarda kullanılabilir.

@cysic_xyz’nin donanım alanındaki atılımı, belki de onu günlük yaşama sokmanın anahtarı olacak.