L1 vs L2: Mạng hai lớp, một hệ sinh thái

Bạn đã từng nghĩ đến lý do tại sao có người nói Ethereum đắt đến mức phi lý, trong khi lại có người nói Arbitrum rẻ đến mức thoải mái chưa? Thực ra, đó chính là sự khác biệt giữa L1 và L2.

L1 là gì? Chính là chuỗi chính

Bitcoin, Ethereum và các “ông lớn” khác chính là L1. Đây là nền tảng của blockchain — tất cả các giao dịch đều phải được xác nhận, ghi vào chuỗi và lưu trữ vĩnh viễn tại đây. Về độ an toàn? Không cần bàn cãi, vì có hàng nghìn nút mạng cùng giám sát từng giao dịch của bạn.

Nhưng cái giá phải trả là gì? Chậm và đắt. Trong thời kỳ tắc nghẽn của Ethereum, phí chuyển khoản dễ dàng vượt trội trăm đô la. Các cơ chế đồng thuận như PoW và PoS dù đảm bảo an toàn, nhưng cũng giới hạn tốc độ. Mỗi giây chỉ xử lý được vài chục giao dịch, điều này hoàn toàn không đủ cho một mạng lưới tài chính toàn cầu.

L2 xuất hiện: Mẹo nhỏ để vượt qua chuỗi chính

Ý tưởng cốt lõi của L2 chỉ một câu: Không phải tất cả các giao dịch đều phải gửi đến chuỗi chính.

Các giải pháp L2 như Arbitrum, Optimism, Polygon chuyển phần lớn giao dịch ra ngoài chuỗi hoặc xử lý trên sidechain, rồi định kỳ mới đối chiếu với L1. Kết quả là gì?

• Tốc độ tăng vọt: Từ 15 TPS lên hơn 4000 TPS
• Phí giảm mạnh: Từ 100 đô xuống còn 0.01 đô
• Quan trọng nhất: An toàn vẫn được Ethereum đảm bảo

L2 giống như cửa hàng tiện lợi, còn L1 như trụ sở chính. Bạn rút tiền tại cửa hàng tiện lợi nhanh, nhưng kho bạc thực sự vẫn nằm ở trụ sở chính, luôn sẵn sàng kiểm tra sổ sách.

Tại sao không phải cạnh tranh mà là cộng sinh?

L1 không thể biến mất vì:

• Cuối cùng, L2 vẫn phải đối chiếu với L1 để thanh toán
• L1 là nguồn gốc thực sự của toàn hệ thống
• L1 đảm bảo L2 không thể làm điều xấu

L2 cũng không phải để trống, vì:

• Tăng khả năng xử lý gấp 100 lần
• Trải nghiệm người dùng được nâng cấp trực tiếp
• Các ứng dụng như DeFi, game có tần suất cao chỉ có thể chạy trên L2

Thực trạng hiện tại

Nếu Ethereum là New York, thì Arbitrum chính là vùng ngoại ô — rẻ, tiện lợi, nhưng các giao dịch quan trọng vẫn phải đến trung tâm thành phố. Trong thời đại đa chuỗi, hiểu rõ L1 và L2 không chỉ là vấn đề học thuật, mà còn là câu hỏi bạn chọn ví để giao dịch như thế nào.

$ETH Ổn định, $ARB Nhanh chóng, $FTM còn có ưu điểm riêng. Bạn chọn cái nào? Tùy thuộc vào điều bạn quan tâm nhất.