Trong hai tháng qua, các tín hiệu về nền kinh tế Nhật Bản không quá khả quan.

Những con số có vẻ không đáng chú ý về bề ngoài thực ra ẩn chứa những vấn đề lớn: tỷ lệ nợ 263% đã gần đến ngưỡng giới hạn, lợi suất trái phiếu chính phủ kỳ hạn 10 năm 1.97% còn chạm mức cao nhất kể từ năm 2007. Các ý kiến của các chuyên gia dù nghe có vẻ gây sốc, nhưng thực tế phản ánh một hiện tượng — nền kinh tế lớn thứ ba toàn cầu đang tiến tới "kết thúc nợ".

Khó khăn của Nhật Bản là từng bước một. Mỗi năm, một phần ba thuế thu được phải dùng để trả lãi nợ, số tiền này lẽ ra phải dành cho hạ tầng hoặc phúc lợi xã hội. Điều đau lòng hơn là các bẫy chính sách: muốn tăng lãi suất để ổn định đồng yên, nhưng ngân sách lại bị đè nén; duy trì lãi suất thấp, lạm phát nhập khẩu sẽ ăn mòn sức mua của người dân. Trong tình cảnh tiến thoái lưỡng nan này, kinh tế vẫn tiếp tục suy giảm, dữ liệu GDP mới nhất giảm 1.8% theo năm, tiêu dùng nội địa và xuất khẩu gần như cùng lúc mất đà, cộng thêm mức thuế cao 15% từ Mỹ, khiến các doanh nghiệp xuất khẩu của Nhật gặp rất nhiều khó khăn.

Nhưng thay đổi thực sự đáng cảnh báo xảy ra ở dòng chảy vốn. Các tổ chức Nhật Bản nắm giữ 3.2 nghìn tỷ USD tài sản ở nước ngoài, trước đây các khoản này giữ ở nước ngoài vì lợi nhuận trong nước quá thấp. Hiện tại, tình hình đã đảo chiều — trái phiếu chính phủ Nhật bắt đầu mang lại lợi nhuận đáng kể, điều này có nghĩa gì? Có nghĩa là hơn 800 tỷ USD vốn có thể đột ngột rút khỏi thị trường toàn cầu để quay về Nhật Bản.

Khi thanh khoản bị thắt chặt, hậu quả sẽ nhanh chóng xuất hiện. Một số tổ chức ước tính, định giá của thị trường chứng khoán Mỹ có thể bị co lại 24%. Và thị trường tiền mã hóa, nơi tập trung nhiều rủi ro nhất, đã phản ứng từ sớm — BTC từng giảm xuống dưới 86.000 USD, trong vòng 24 giờ có tới 180.000 nhà đầu tư bị cháy tài khoản, 6 tỷ USD vốn bị bốc hơi khỏi thị trường.

Ngân hàng Trung ương Nhật Bản hiện đang trong tình thế tiến thoái lưỡng nan. Một mặt, họ muốn giảm quy mô mua trái phiếu chính phủ, dự kiến đến năm 2027 sẽ giảm xuống còn 2 nghìn tỷ yên mỗi tháng, điều này sẽ đẩy lãi suất thị trường tăng lên; mặt khác, họ phải ngăn chặn lãi suất tăng quá nhanh gây ra biến động tài chính, hai mục tiêu này về bản chất là mâu thuẫn. Mâu thuẫn này đang ngày càng làm gia tăng sự hoảng loạn trên thị trường.

Xét từ góc độ phân bổ tài sản toàn cầu, khi chủ nợ lớn nhất thế giới chuyển từ mua sang bán, toàn bộ logic định giá tài sản sẽ bị định hình lại. BTC không thể tránh khỏi áp lực liên tục từ việc thanh khoản bị thắt chặt.

Vậy nên, trong hoạt động đầu tư, cần làm gì? Trước tiên, kiểm soát chặt chẽ tỷ lệ phần trăm nắm giữ, không để quá 20% cho một loại tiền mã hóa, để dù có biến động cũng không gây tổn hại đến nền tảng. Thứ hai, theo dõi sát tỷ giá hối đoái yên Nhật và dòng chảy vốn, đây là những tín hiệu dự báo sớm về xu hướng thị trường. Thứ ba, có thể kết hợp sử dụng quyền chọn bán để phòng ngừa rủi ro.

Chú ý đặc biệt đến một con số: liệu lợi suất trái phiếu chính phủ Nhật có vượt qua 2% không? Nếu vượt qua, điều đó có nghĩa là sức hút nội địa Nhật đã đủ mạnh, dòng vốn toàn cầu có thể thực sự mở ra cánh cửa quay trở lại, và đây sẽ là điểm kích hoạt cuộc khủng hoảng thanh khoản.