
Initial Coin Offering (ICO) là phương thức huy động vốn, trong đó các dự án blockchain công khai bán token mới để thu hút nguồn vốn đầu tư.
ICO tương tự gọi vốn cộng đồng, nhưng thay vì nhận sản phẩm, người tham gia sẽ nhận được các token mới phát hành. Thông thường, dự án sẽ công bố whitepaper trình bày chi tiết về mục đích sử dụng token, kế hoạch phân bổ và lịch vesting (thời gian mở khóa) trước khi mở bán công khai. Nhà đầu tư thường dùng stablecoin như USDT hoặc tài sản gốc như ETH để đổi lấy token của dự án. Sau khi kết thúc đợt bán, các token này có thể được niêm yết và giao dịch trên các sàn giao dịch.
Hiểu rõ về ICO rất quan trọng vì tham gia sớm giúp tiếp cận token với giá thấp và tiềm năng sinh lời, nhưng cũng đi kèm rủi ro rất cao.
Nhà đầu tư tham gia sớm có thể hưởng giá ưu đãi và các quyền lợi cộng đồng như quyền biểu quyết quản trị hoặc giảm phí trong hệ sinh thái dự án. Tuy nhiên, ICO thường tồn tại bất cân xứng thông tin, sản phẩm chưa hoàn thiện và chưa rõ ràng về quy định pháp lý, dẫn đến biến động giá token lớn hoặc thậm chí mất trắng. Nắm rõ cách thức hoạt động của ICO giúp bạn đánh giá chất lượng whitepaper, kế hoạch phân bổ vốn và lịch mở khóa token, từ đó giảm rủi ro tham gia bốc đồng.
Quy trình tiêu chuẩn gồm: công bố tài liệu → mở bán → phân phối token → kích hoạt thanh khoản và giao dịch.
Bước 1: Dự án công bố whitepaper và điều khoản, nêu rõ tổng nguồn cung token, tỷ lệ phân bổ cho đội ngũ và nhà đầu tư, lịch vesting, mục đích sử dụng vốn và lộ trình phát triển. Whitepaper là nền tảng để đánh giá uy tín dự án.
Bước 2: Công bố quy tắc đăng ký mua. Website dự án hoặc hợp đồng thông minh sẽ quy định giá token, giới hạn mua tối thiểu/tối đa, loại tài sản chấp nhận (ví dụ USDT/ETH) và khung thời gian mở bán. Một số dự án áp dụng hình thức xổ số hoặc ưu tiên người đăng ký trước để kiểm soát số lượng tham gia.
Bước 3: Phân phối token và vesting. Token mua được sẽ chuyển về ví hoặc tài khoản trên sàn; vesting nghĩa là token sẽ mở khóa dần theo thời gian—ví dụ phát hành hàng tháng—nhằm hạn chế bán tháo hàng loạt.
Bước 4: Thanh khoản và giao dịch. Dự án có thể cung cấp thanh khoản ban đầu trên các sàn phi tập trung (DEX) hoặc đăng ký niêm yết trên sàn tập trung. Chất lượng thanh khoản ảnh hưởng đến độ biến động giá và độ trượt giá.
ICO có thể diễn ra trên website dự án, hợp đồng thông minh hoặc nền tảng launchpad của sàn giao dịch—mỗi hình thức có đặc điểm riêng.
Trên website hoặc hợp đồng on-chain, dự án tự xây dựng trang bán và địa chỉ hợp đồng. Người dùng kết nối ví, thanh toán bằng USDT hoặc ETH, token được phân phối theo quy tắc hợp đồng. Cách này linh hoạt và minh bạch nhưng người dùng phải tự kiểm tra độ an toàn của hợp đồng và xác thực địa chỉ.
Trên launchpad của sàn như Gate Startup, sàn sẽ kiểm tra cơ bản, yêu cầu KYC (xác minh danh tính) và cho phép người dùng đăng ký mua bằng USDT theo quy định. Sau khi bán, token được phân bổ theo tỷ lệ và có thể giao dịch ngay trên sàn. Phương thức này thuận tiện, thông tin tập trung nhưng vẫn cần người dùng tự đánh giá chất lượng dự án.
Với các vòng gọi vốn cộng đồng, dự án có thể bán riêng nhỏ lẻ trước, sau đó phân bổ công khai giới hạn để thúc đẩy khám phá giá và gắn kết cộng đồng. Phân bổ công khai thường chiếm 5% đến 10% tổng nguồn cung; phần còn lại dành cho đội ngũ, quỹ hệ sinh thái và nhà đầu tư sớm.
Cách tiếp cận thận trọng là đánh giá 5 khía cạnh: tài liệu, đội ngũ, quy trình, bảo mật và quản lý vốn.
1. Xem xét whitepaper: Tập trung vào tính ứng dụng của token, tổng nguồn cung và cơ chế lạm phát, sự công bằng trong phân bổ và lịch vesting, cũng như việc sử dụng vốn có gắn với các mốc phát triển hay không.
2. Xác minh uy tín và tuân thủ của đội ngũ: Kiểm tra lý lịch đội ngũ, kho mã nguồn, lịch sử cập nhật, ý kiến pháp lý và quốc gia đăng ký. Tránh các đợt bán vi phạm rõ ràng quy định chứng khoán địa phương.
3. Đảm bảo an toàn quy trình gọi vốn: Chỉ tham gia qua địa chỉ hợp đồng và tên miền chính thức; ưu tiên hợp đồng đã kiểm toán. Bắt đầu bằng giao dịch thử nhỏ để xác nhận phân phối đúng.
4. Quản lý vốn và lịch mở khóa cẩn trọng: Đa dạng hóa khoản đầu tư—không dồn toàn bộ vốn. Theo dõi lịch mở khóa token để tránh mua ở đỉnh hoặc bỏ qua áp lực bán khi có sự kiện mở khóa lớn.
5. Sử dụng bảo vệ của nền tảng: Khi tham gia qua Gate Startup hoặc nền tảng tương tự, đọc kỹ toàn bộ quy định đăng ký/phân phối, lịch vesting, cơ chế hoàn tiền/xử lý thất bại trước khi đầu tư. Lưu lại ảnh chụp màn hình và mã giao dịch để đối chiếu sau này.
Năm nay, ICO công khai rất hiếm, phần lớn hoạt động gọi vốn chuyển sang các kênh quản lý hoặc nền tảng giao dịch.
Các hệ thống theo dõi ngành ghi nhận ICO công khai huy động chưa đến 1 tỷ USD trong năm qua, đa số dự án chỉ gọi vốn từ 3 triệu đến 8 triệu USD mỗi dự án (tính đến quý III năm 2025; tổng hợp dữ liệu từ nền tảng và on-chain). Mặc dù phương pháp thống kê khác nhau giữa các nguồn, tổng khối lượng ICO đều thấp hơn nhiều so với chu kỳ trước.
Trong năm 2024, ICO công khai ước tính huy động tổng cộng từ 1 đến 1,5 tỷ USD qua vài chục sự kiện; sang năm 2025, dòng vốn chuyển mạnh sang các Launchpad của sàn và IEO nhằm tăng tuân thủ pháp lý và trải nghiệm người dùng.
Về pháp lý, khung MiCA của EU bắt đầu triển khai từng giai đoạn trong năm 2024; đến năm 2025 sẽ áp dụng yêu cầu nghiêm ngặt hơn về công bố whitepaper và minh bạch quảng bá. Điều này thúc đẩy nhiều dự án chuyển sang launchpad quản lý và hạn chế ICO công khai tự tổ chức.
Ở góc độ người dùng, dữ liệu từ các launchpad lớn cho thấy tình trạng quá tải đăng ký vẫn tiếp diễn trong năm 2025—mỗi vòng thường thu hút hàng chục nghìn người tham gia với hàng chục triệu USDT bị khóa. Tỷ lệ phân bổ thấp (“tỷ lệ trúng thấp” và “tỷ lệ đăng ký vượt mức cao”) ngày càng phổ biến với các đợt bán trên nền tảng.
IEO (Initial Exchange Offering) do sàn giao dịch tổ chức và kiểm duyệt; còn ICO thường là hoạt động gọi vốn công khai do dự án tự khởi xướng.
IEO gồm các bước đăng ký, phân phối và niêm yết trực tiếp trên nền tảng sàn giao dịch, nơi sàn chịu trách nhiệm kiểm tra tuân thủ, kiểm toán kỹ thuật, quản lý quỹ và phân phối—mang lại trải nghiệm người dùng chuẩn hóa hơn. ICO thường diễn ra trên website dự án hoặc hợp đồng thông minh, với việc đánh giá rủi ro phần lớn do người tham gia tự thực hiện.
Khác biệt chính nằm ở mức độ tham gia và kiểm duyệt của nền tảng, quản lý quỹ và đảm bảo niêm yết, cấu trúc phí và tốc độ xây dựng cộng đồng. IEO thường được niêm yết nhanh hơn với quy trình chuẩn hóa nhưng vẫn tiềm ẩn rủi ro; ICO mang lại sự tự do và cơ hội tham gia cộng đồng sớm hơn nhưng đòi hỏi kiểm tra kỹ lưỡng và nhận thức rủi ro cao hơn.
Để tham gia ICO, bạn thường cần ví kỹ thuật số, các loại tiền mã hóa phù hợp (thường là ETH hoặc BTC) và giấy tờ xác minh danh tính. Đầu tiên, tải ứng dụng ví được hỗ trợ; mua đủ tiền mã hóa để đầu tư; sau đó hoàn tất xác minh KYC trên website chính thức của dự án. Nên bắt đầu bằng giao dịch thử nhỏ trước khi cam kết số tiền lớn.
Các yếu tố quan trọng gồm lý lịch đội ngũ, chất lượng whitepaper kỹ thuật, tính hợp lý của mục tiêu gọi vốn và kế hoạch sử dụng vốn. Kiểm tra xem đội ngũ có công khai hay không, mã nguồn có mở không và dự án có nhà đầu tư uy tín hậu thuẫn không. Theo dõi cập nhật dự án trên các nền tảng lớn như Gate; không nên chỉ dựa vào quảng bá—hãy tìm bằng chứng về tiến độ kỹ thuật và tính khả thi thực tế.
Việc giao dịch token phụ thuộc vào lịch niêm yết của dự án. Thông thường sau khi ICO kết thúc, cần 1 đến 3 tháng để triển khai blockchain và thiết lập niêm yết trên sàn. Trong thời gian này, token bị khóa, chưa thể giao dịch; khi đã niêm yết (ví dụ trên Gate), bạn có thể mua bán tự do. Luôn xem xét thời gian niêm yết token trước khi đầu tư và chuẩn bị cho việc nắm giữ lâu dài hơn.
Soft cap là mức gọi vốn tối thiểu để dự án có thể triển khai; khi đạt soft cap, dự án sẽ tiến hành phát triển. Hard cap là mức gọi vốn tối đa—đạt đến thì ngừng bán. Soft cap đảm bảo đủ vốn phát triển; hard cap giúp tránh gọi vốn quá mức gây loãng giá trị token. Nếu ICO không đạt soft cap, nhà đầu tư thường được hoàn tiền—do đó các chỉ số này rất quan trọng khi đánh giá rủi ro.
ICO rủi ro cao chủ yếu do ba yếu tố: nguy cơ đội ngũ rút vốn bỏ trốn, thất bại kỹ thuật khiến dự án dừng toàn bộ, hoặc giá token giảm mạnh sau khi niêm yết. Ngoài ra, các dự án giai đoạn đầu thường thiếu quy định và minh bạch—dẫn đến lừa đảo phổ biến. Nhà đầu tư nên nghiên cứu kỹ, giới hạn số vốn đầu tư, chuẩn bị tâm lý cho khả năng thua lỗ—và tránh tư duy đánh bạc.


